မျမင္ရေသာ အႏုပညာ

ေအာင္သံၿငိမ္း

႐ုပ္႐ွင္၊ ႐ုပ္ျမင္ အစီအစဥ္ေကာင္းတစ္ခုျဖစ္ရန္အတြက္ တည္းျဖတ္ျခင္း၏က႑သည္အေရးပါသည္။
တည္းျဖတ္ျခင္းသည္႐ုပ္႐ွင္၊ ႐ုပ္ျမင္အစီအစဥ္မ်ား၏ေကာင္းျခင္းႏွင့္ ဆိုးျခင္းကိုဖန္တီးႏိုင္သည္။ ဥပမာအား ျဖင့္႐ုိက္ကူးေရးအပိုင္း အားနည္းခ်က္မ်ား႐ွိခဲ့ေသာ္လည္း တည္းျဖတ္ျခင္းျဖင့္ကုစားႏိုင္ပါက အစီအစဥ္ေကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ထိုနည္းတူ႐ိုက္ကူးေရးအားနည္းခ်က္နည္းေသာ္လည္း တည္းျဖတ္ျခင္းအပိုင္း၌လိုအပ္မႈ႐ွိပါက အစီအစဥ္ေကာင္းတစ္ခုမျဖစ္လာႏုိင္ပါ။ ထို႕ေၾကာင့္တည္းျဖတ္ျခင္းကို႐ုပ္႐ွင္၊ ႐ုပ္ျမင္အစီအစဥ္မ်ားအတြက္အဓိကက် သည္ဟုဆိုရျခင္းျဖစ္သည္။
တည္းျဖတ္မႈပညာကို ေလ့လာမည္ဆိုလွ်င္ ေ႐ွးဦးစြာတည္းျဖတ္မႈ၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကိုနားလည္ရန္ လိုအပ္သည္။ ႐ိုက္ကြက္ shot မ်ားအနက္အေကာင္းဆုံး shot မ်ားဆက္စပ္လိုက္ရာမွ မိမိတုိ႕လိုလားအပ္ေသာ သေဘာရသအဓိပၸါယ္ေျမာက္ေအာင္ ဖန္တီးႏိုင္ျခင္းကို တည္းျဖတ္ျခင္းအႏုပညာ ဟုေခၚသည္။
ဆုိခဲ့သည့္စကားစုတြင္႐ိုက္ကြက္ shot ဆိုသည္ကို႐ွင္းျပရန္လိုမည္ဟုထင္သည္။ ‘shot’ သည္ ႐ိုက္ကြက္ တစ္ကြက္ျဖစ္သည္။ ႐ုပ္႐ွင္၊ ႐ုပ္ျမင္ကင္မရာ၏ Record ခလုတ္ကိုႏွိပ္ၿပီးစ႐ိုက္ခ်ိန္မွ ျပန္ရပ္သည့္အခ်ိန္အထိကို ႐ိုက္ကြက္တစ္ကြက္ဟု သတ္မွတ္သည္။
တည္းျဖတ္ျခင္းအႏုပညာကို စတင္ေမြးဖြားေပးခဲ႔သူမွာ Edison ကုမၸဏီမွ Edwin Porter ျဖစ္သည္။ ၁၉၀၂ ခုႏွစ္တြင္ သူသည္ကုမၸဏီရွိဖလင္မွတ္တမ္းမ်ားထဲမွ မီးေလာင္ျခင္းသတင္းကားမ်ားကိုစုစည္း၍ လိုအပ္သည့္အခန္း မ်ားကိုထပ္မံ႐ိုက္ကူးျပီး “The Life of An American Fireman” အမည္ရွိေသာ  ဇာတ္ကားတစ္ကားကို ဖန္တီးထုတ္လုပ္ခဲ႔သည္။
ဇာတ္လမ္း၏အႏွစ္ခ်ဳပ္မွာ မီးေလာင္ေနေသာအိမ္ခန္းအတြင္းမွ အေမႏွင့္သမီးငယ္တို႕အားစြန္႕စြန္႕စားစား ကယ္တင္ခဲ႔ပုံျဖစ္သည္။ ၎ဇာတ္လမ္းတြင္ အခန္း (scene) ၇ ခန္းပါဝင္ျပီး ဖလင္ေပ (၄၉၀)ရွိသည္။
ထိုဇာတ္ကားမွ မိမိေပၚလြင္ေစလိုေသာ၊ ခံစားေစလိုေသာအခ်က္အလက္တို႕ကို အဆက္အစပ္ရွိစြာျဖင့္ အဓိပၸါယ္ေပါက္ေစႏိုင္ရန္အတြက္ ႐ိုက္ကြက္ (shot) မ်ားကိုေပါင္းစပ္၍အခန္း(Scene) တစ္ခုကိုရရွိေစႏိုင္သည္ ဆိုသည့္ ပညာရပ္သစ္တစ္ခုကိုရရွိခဲ႔သည္။
ထိုမွ်သာမက scene တစ္ခု႐ိုက္ရာတြင္လႈပ္ရွားမႈအရ Action မ်ားအားဆက္စပ္ရန္ ပထမ ႐ိုက္ကြက္ႏွင့္ ဒုတိယ႐ိုက္ကြက္တို႔ (၂) ခုေပါင္းစပ္ျခင္းျဖင့္ မိမိတင္ျပလိုသည့္ အဓိပၸါယ္သက္ေရာက္ေၾကာင္း၊ Scene တစ္ခုသည္ အျခားေသာ Scene မ်ားႏွင့္ဆက္သြယ္၍ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုအမွီသဟဲျပဳေၾကာင္း၊ Scene တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ခြဲျခား၍ မရေၾကာင္း၊ အစ႐ွိသည့္အယူအဆကို ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ခဲ့သည္။
ထိုသို႕ဖလင္မ်ား ျပန္လည္ျဖတ္ေတာက္ဆက္စပ္ျခင္း၊ ေနရာအထားအသို ျပန္လည္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ တစ္ခုၿပီးတစ္ခုစဥ္ထားျခင္းကို တည္းျဖတ္မႈဟုေခၚသည္။ တည္းျဖတ္ျခင္းျဖင့္သာ မိမိေဖာ္ျပလိုေသာ ၊ ခံစားေစလို ေသာ၊ ႐ွင္းလင္းတင္ျပလိုေသာ အခ်က္တို႕ကိုေျပာင္ေျမာက္စြာ ေဖာ္က်ဴးႏိုင္သည္။
၄င္းဆက္စပ္မႈမ်ိဳးကို Edwin Porter ကတည္းျဖတ္ျခင္းအႏုပညာအျဖစ္ (သို႔) မျမင္ရေသာအႏုပညာ တစ္ရပ္အျဖစ္ေမြးဖြားေပးခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ “The life of An American Fireman” ဇာတ္ကားသည္ ႐ုပ္႐ွင္ဇာတ္ကားေကာင္းတစ္ကား၏ အဂၤါရပ္ျဖစ္ေသာ “အခင္း၊ အခက္၊ အေျဖ” တို႕ျဖင့္ ျပည့္စံုေသာ၊ ႐ုပ္႐ုပ္ရသကိုဖန္တီးသည့္ ပထမဆံုးေသာ ႐ုပ္႐ွင္ကားအျဖစ္လည္း ေမာ္ကြန္းထိုးႏုိင္ခဲ့သည္။

Sources 1979/80
ေဒသေကာလိပ္႐ုပ္႐ွင္အတတ္ပညာ
သင္တန္းမွ ပို႕ခ်ခ်က္မ်ား